شاهدانِ فردا – داستان‌هایی از آلمانی‌های فردا

شاهدانِ فردا – داستان‌هایی از آلمانی‌های فردا، یک پروژه‌ی ابتکاری، مبتنی بر دیالوگِ ادبی است که جوانانی با پیش‌زمینه‌ی پناهجویی را در بیان تجربیات‌شان در قالب شعر، توانمندسازی می‌کند. ما می‌خواهیم صحنه‌ و بستری فراهم کنیم برای شنیده شدن داستان‌های کسانی که در گروه‌های صدها و هزاران نفری موطن خود، کشورهایی مثل افغانستان، اریتره، ایران، عراق، کردستان، سوریه و اوکراین را در سال‌های اخیر ترک کرده‌اند. سرگذشت آن‌ها در رسانه‌های اصلی آلمان در این سال‌ها به صورت گسترده روایت شده، اما نه از زبانِ خودشان. این تعاملِ پویا میان کسانی که در این کشور بزرگ شده‌اند و جامعه‌ی مهاجران، تنش‌ها را کاهش می‌دهد و سندی بی‌همتا از تاریخ این موج اخیرِ مهاجرت، خلق می‌کند.

در این مسیر ما با موسسه‌ی PEN برلین همراه شده‌ایم؛ سازمانی که نویسندگانِ وابسته به آن، شاعران جوان ما را در مسیر ادبی‌شان راهبری می‌کنند. برخی از این نویسندگان خودشان هم پیش‌زمینه‌ی مهاجرت دارند و برخی نه. دسته‌ی اول خودشان الگوهایی از مهاجرتِ موفق به آلمان، برای شاعرانِ جوان ما محسوب می‌شوند. پروژه‌ی ما از قالبِ ادبی شعر به طور خاص برای ثبت احساسات و سرگذشتِ این شاعران به صورت منظوم استفاده می‌کند. بدین شکل تجربه‌هایی که در ابتدا بیان‌ناشدنی و «غریبه» به نظر می‌رسیدند، از طریق یک دیالوگِ هنری، صورتی آشنا و بیان‌پذیر می‌یابند. پیش‌فرض‌های غلط بر ضد مردمانی که از نژاد، دین یا اهل کشوری دیگر هستند، معمولا وقتی این آدم‌ها در کشوری در اقلیت هستند، یا افراد جامعه اطلاع کمی درباره‌ی آن‌ها دارند، بسیار رایج است. یکی از رسالت‌های اصلی ادبیات اینست که آدم‌ها با نوشتن از سرگذشت خودشان، حس همذات‌پنداریِ دیگرانی را که سرگذشتی مشابه داشته‌اند برانگیزانند، و به کسانی که سرگذشتی کاملا متفاوت داشته‌اند، حسی از شناختْ نسبت به سرگذشتِ «دیگران» القاء کنند.

متاسفانه ادبیاتِ امروز آلمان به قدر کافی واقعیت‌های جامعه‌ی در حال تحولِ ما را انعکاس نمی‌دهد. بیشتر پناه‌جویانِ جوان برای سکونت دائمی به آلمان مهاجرت کرده‌اند. با این حال، آن‌ها تنها زمانی می‌توانند مهاجرت خود را از حالتِ یک جابجایی صرفا فیزیکی خارج کنند که بتوانند صدای خود را به قدر کافی در گفتمان اجتماعی این جامعه، رسا سازند و جامعه نیز در این هماواییِ چندصدایی صدای آن‌ها را بشنود و به رسمیت بشناسد. این مهم، فراتر از مشارکت سیاسی، بدین معناست که فردِ مهاجر می‌تواند سهمی در کلان‌روایتی داشته باشد که هویت جمعی جامعه را می‌سازد و یکپارچگیِ آن‌را رقم می‌‌زند.